Ka whakapakari ngā tikanga o te Talanoa me te vā i ngā hononga i te wā o te mate Kowheori

Ka whakapakari ngā tikanga o te Talanoa me te vā i ngā hononga i te wā o te mate Kowheori

Nā te tō mai i ngā mātāpono whakapakari hononga me te whakawhitiwhiti kōrero o Te Moana-nui-a-Kiwa i āwhina ngā kaiāwhina, ngā tamariki me ngā whānau o tētahi o ngā kura o te Uru o Tāmaki i roto i ngā pōrarurarutanga o ngā noho rāhui maha.

 

Read English

Katie Pennicott at the school gate with Ariana and Laela

Katahi anō te tumuaki o te Kura o Sunnyvale, a Katie Pennicott i whakaoti i tana tuhinga roa mō te wetetāmi o ngā wāhi ako, ka pā mai te mate Kowheori. He whai hua tana rangahau hei ārahi i te kura ahurea kanorau i roto i ngā noho rāhui e whā, inarā i te whakatairanga i te whanaungatanga i waenga i te tangata me te talanoa/whakawhitinga kōrero.

Hei tā Katie kei te whakamahi ia i ngā ariā me ngā mātāpono Māori i roto i ana mahi hei kōkiri i ngā nekehanga ahurea, "nā te mea ki te mahi tātou ki raro i ngā hanganga ariā Pākehā kei roto tonu i tō tātou pūnaha, ka noho pūmau tonu ngā putanga ōrite mō āke, āke.”

E 31 paihēneti o te rārangi o te kura nō Te Moana-nui-a-Kiwa, 29 paihēneti he Māori, 18 paihēneti he Pākehā, 22 paihēneti nō ētahi atu mātāwaka. He pērā hoki te kanorau o te hunga kaimahi, arā, e 25 paihēneti nō Te Moana-nui-a-Kiwa, 17 paihēneti he Māori, ā, 57 paihēneti he Pākehā.

I a ia e whakarite ana mō te noho rāhui, i mōhio ia i hono ngā mātāpono Māori e whakaahuatia ana e ia ki ngā uara o ngā iwi o Te Moana-nui-a-Kiwa o te kura.

“I te aro ahau ki te whanaungatanga nā te mea koirā te uara matua o tō mātou kura, nō reira koirā te pūtake o aku mahi katoa. Heoi anō, i puta mai ngā ariā e whā o te talanoa (tirohia te pouaka) ki roto i ā mātou mahi.

“He tikanga matua te talanoa me te hapori ki ngā iwi o Te Moana-nui-a-Kiwa, ā, he āhuatanga rerekē pea te noho taratahi e āwangawanga ai, e whakararu ai hoki te ahunga whakamua o ngā ākonga. ”

I tīmata ngā kaimahi o Sunnyvale mā te mihi ki ngā mātua me ngā kaitiaki, me te whakawhitiwhiti kōrero mā te ara pai ki a rātou ahakoa mā te waea, Pukamata, pātuhi, īmēra, ngā toro atu ki te kāinga rānei.

I whakapā atu ngā mātua ki a Katie mō ngā take hangarau, ā, i whai ia ki te whakautu i ngā pātai katoa, mā reira whakapakari ai i ngā whakawhitiwhitinga kōrero i waenga i te kura me te whānau.

Nā te pai o ngā rautaki o Sunnyvale i mōhio pai ai te hapori katoa o te kura ki ngā whakahaere, tae mai ana te noho rāhui tuarua.

“I tae mai rātou ki te tiki i ngā pūrere, ā, auinaake ka tīmata ngā mahi, ” hei tā Katie.

Nō taua wā tonu, i tū a Katie ki te kēti o te kura ki te pōhiri, ki te poroaki, ki te kōrero hoki ki ngā whānau.

“Ko tāku he mahi whai tikanga te tū ki reira ki te whakautu i ngā pātai, ā, kua pakari haere aua hononga mā ēnā whakawhitinga kōrero.”

E whakaatu ana ngā whakahokinga kōrero o ngā whānau, me ngā kaimahi nō Te Moana-nui-a-Kiwa, i whakamanahia ngā tāngata nō Te Moana-nui-a-Kiwa e ngā mahi raranga i ngā āhuatanga rerekē o te vā/wāhi hono hei whakaara i te mauri ora hei putanga mō te hapori kura.

E whakaatu ana te tikanga ārahi ka āhei te whakamahi i te kaupapa Raranga Mauri Ora i roto i te mātauranga, mā te whakamahi i ngā mātāpono e whai hua ana mō ngā iwi o Te Moana-nui-a-Kiwa me te Māori.

Glossary

Talanoa: he whakawhitiwhitinga kōrero me te matapaki i ngā kōrero, ngā huahuatau, me ngā wheako hei whakaatu i te loto (te manawa me te mauri) o te kaikōrero. Ko ngā pou e whā e pakari ai te Talanoa ko te (i te reo o Tonga) of'ofa (aroha), māfana (mahana), māile (whakakata) me te faka'apa'apa (whakaute).

Vā: he wāhi whakawhanaunga hei tūhonohono i te tangata.

 

Link to full article (in English):

Talanoa and vā build relationships during Covid  Education Gazette