Kia Mārama, Kia Mōhio, kia Mahi: te whakaoho akoranga whai hua

Kia Mārama, Kia Mōhio, kia Mahi: te whakaoho akoranga whai hua

Kei te arataki Te Poutāhū i tētahi whakahoutanga o te marautanga o te motu, e whakaurua ai tētahi anga e kīa nei ' Kia Mārama, Kia Mōhio, kia Mahi' kia piki ake ai ōna whāinga wāhi akoranga whai hua.

 

Read English

Kids in waka

Ko te whai o te whakahoutanga o The New Zealand Curriculum me Te Marautanga o Aotearoa he whakaoho, he ārahi hoki i ngā momo akoranga e tupu ai te rangatahi hei mema māia, anga ki ētahi atu, mamahi hoki, o te pāpori nui.

Ko ngā Tātai Kōrero o Aotearoa me Te Takanga o Te Wā ngā tohu o te hīkoi tuatahi ki ngā panonitanga mō aua puka marautanga e rua. Hei tohu ngā kai o te marautanga tātai kōrero hukihuki e kīa nei ko Ngā Tātai Kōrero o Aotearoa, i te nukuhanga atu i tētahi marautanga anga ki ngā putanga ako ki tētahi marautanga anga ki te ahunga ākonga, he marautanga whakanui i ngā ara e tupu nei, e hōhonu haere nei te mōhiotanga, o te māramatanga me ngā pūmanawa o te ākonga i roto i te wā

Ko tā ngā whakaritenga o 'Kia Mārama, Kia Mōhio, kia Mahi' he tautoko i tēnei whāinga mā roto i ana wae e toru: kia mārama: ngā whakaaro nunui; kia mōhio: ngā horopaki whai tikanga mō te tūhura whakaaro nunui; kia mahi: ngā ritenga mahi e mārōrō ai te ako. Ehara i te mea me raupapa rawa te whakamahinga o ēnei wae, kāo, me whakapakari tēnā i tēnā. Ka whakahōhonu ngā ākonga i tō rātou māramatanga ki ngā whakaaro nui, i a rātou e tūhura ana i te horopaki (mōhio), mā te whakamahi ritenga rangahau arohaehae (mahi). Ina tuia tahitia ēnei miro e toru, ka puta ngā akoranga e tika ana mā ngā ākonga katoa, he akoranga e kore e tika kia makihoi noa.

Ka hoatu te ritenga 'Kia Mārama, Kia Mōhio, kia Mahi' ki ngā wāhanga katoa i ngā marama o te whakahoutanga, e ngāwari atu ai te tūhura a ngā kaiako i ngā whāinga wāhi hei haumi i tēnei ritenga ki ngā wāhanga marautanga katoa.

E ai ki a Barbara Ala’alatoa, te tumuaki o Te Kura o Sylvia Park i Tāmakimakurau, mai rā anō he wāhanga taketake te 'Kia Mārama, Kia Mōhio, kia Mahi' o tō rātou hātepe uiui.

He mea taurite te hira o te 'mārama', o te 'mōhio, me te 'mahi'; e whakawhirinaki ana ēnei āhuatanga e toru anō", tā Barbara. “Me he māramatanga tō te tangata, kāore he mōhiotanga o roto – te 'mōhio'  – ka noho nei hei rerenga hune noa iho, ā, ko ngā uiuinga kāore he ariā rahi, haumi ki ētahi atu i roto – te ‘mārama’ – ākuanei pea ka kore e hāngai ki te noho o ā tātou ākonga i te ao tūturu.

“Ko ngā akoranga kāore he ritenga whakamārō i roto i ngā akoranga – te wāhanga ‘mahi’  – ākuanei pea e kore e whakaoho, e wero, e kawe mai hoki i te ngākau o  tātou ākonga, me te aha, e kore rātou e whakaohongia kia hāpai i ngā akoranga mā rātou.

“Ina hora mahi mātou i ēnei āhuatanga, ka noho mōhio ā mātou ākonga. Ka tupu hei ākonga mamahi, ngākau-nui hoki, he ākonga e rerekē ai te ao i muri i a rātou," e ai ki tāna.

I whakaurua e te kura ngā whakaritenga o 'Kia Mārama, Kia Mōhio, kia Mahi’ ki roto i te uiuinga o te kura e kīa nei ‘Keep calm and carry on: how do we deal with conflict?’ i rangahaua ai te whakamaumaharatanga 100 tau o Te Pakanga Tuatahi o Te Ao.

“Na, he mea tēnei ka taea e te katoa te whakapā atu. I āhei ngā ākonga te hanga whakaritenga mō ngā pūrākau mō te whakaoti tautohetohe, ngā huarahi rānei i tauawhiawhi ngā tāngata i a rātou anō i te wā o te pakanga. Inamata, ka kitea te pānga o Te Pakanga Tuatahi o Te Ao ki a rātou. Nā konā hoki ka tupu tētahi hononga, tuakiri, me te piringa ki tētahi wāhi, nā te ako me te anga atu ki tētahi tūponotanga tino hira, i tō tātou kāinga, i Aotearoa nei.”

Mō te tuhinga Kāheti katoa, te pūpāho whai pānga me ngā mōhiotanga mō te whakahoutanga marautanga, pāwhiri ki konei.